چرا کودکم وسایل خانه را می‌شکند و داد می‌زند؟ راهکارهای موثر برای والدین
رفتارهایی مثل شکستن وسایل، پرت کردن اشیا و داد و فریادهای شدید، ممکن است بسیاری از والدین را نگران کند. این رفتارها معمولاً نشان‌دهنده‌ی یک نیاز پنهان، هیجان کنترل‌نشده یا ضعف در مهارت‌های خودتنظیمی در کودک هستند. اگر فرزند شما هم چنین رفتارهایی دارد، نگران نباشید؛ با شناخت علت‌ها و استفاده از روش‌های صحیح تربیتی، می‌توان این رفتارها را به‌مرور اصلاح کرد.
علت‌های رایج شکستن وسایل و داد زدن در کودکان:
1. ناتوانی در بیان احساسات:
کودکان به دلیل محدودیت در واژگان یا درک هیجانات، گاهی احساس ناراحتی، خشم یا ترس خود را با شکستن اشیا یا فریاد نشان می‌دهند.
2. جلب توجه:
اگر کودک احساس کند مورد بی‌توجهی قرار گرفته، ممکن است با رفتارهای منفی مانند شکستن وسایل یا فریاد زدن، توجه اطرافیان را جلب کند.
3. الگوگیری از دیگران:
کودکی که در محیطی پرتنش یا پر از فریاد و خشونت رشد می‌کند، ممکن است این رفتارها را تقلید کند.
4. خستگی، گرسنگی یا تحریک‌پذیری زیاد:
زمانی که نیازهای جسمی کودک برآورده نشده باشد، آستانه تحملش کاهش می‌یابد و واکنش‌های شدیدی از خود نشان می‌دهد.
5. مشکلات هیجانی یا رفتاری (مانند ADHD یا اضطراب):
در برخی موارد، رفتارهای تخریبی و پرخاشگرانه بخشی از یک اختلال زمینه‌ای هستند و نیاز به بررسی تخصصی دارند.
چگونه با این رفتارها برخورد کنیم؟
۱. حفظ آرامش و واکنش کنترل‌شده
هر چقدر هم که رفتار کودک خشم‌برانگیز باشد، اولین قدم، حفظ آرامش شماست. فریاد زدن یا تنبیه فیزیکی، فقط مشکل را شدیدتر می‌کند.
۲. نام‌گذاری احساس کودک
مثلاً بگویید: «می‌دونم الان خیلی ناراحتی و دلت می‌خواست اون اسباب‌بازی رو داشته باشی، ولی شکستن چیزا کمکی نمی‌کنه.»
۳. جایگزین مناسب معرفی کنید
به کودک آموزش دهید که به جای شکستن یا داد زدن، چگونه احساسش را بیان کند. مثلاً بگویید:
"اگه عصبانی شدی، می‌تونی بیای بغلم یا بگی من ناراحتم، نه اینکه چیزی رو پرت کنی."
۴. قانون‌گذاری روشن و پیامد مشخص
مثلاً: «اگر چیزی رو پرت کردی، اون اسباب‌بازی برای یک ساعت جمع می‌شه.» پیامد باید منطقی، بدون خشونت و قابل‌اجرا باشد.
۵. تقویت رفتارهای مثبت
هر بار که کودک بدون داد و فریاد، احساسش را گفت یا با شما همکاری کرد، تشویقش کنید:
«آفرین که آروم گفتی ناراحتی! خیلی خوشحال شدم ازت.»
۶. فعالیت‌های تخلیه هیجانی
کودکان نیاز به تخلیه انرژی دارند. بازی‌های پرتحرک، لگو، خمیربازی، یا نقاشی کمک می‌کنند احساسات خود را بروز دهند.
۷. الگوی رفتاری سالم باشید
اگر شما هم هنگام عصبانیت فریاد می‌زنید یا وسایل را با شدت پرت می‌کنید، کودک این رفتار را یاد می‌گیرد. الگو بودن، اثرگذارترین روش تربیت است.
۸. کمک تخصصی بگیرید (در صورت تداوم یا شدت مشکل)
اگر رفتارها ادامه‌دار و شدید هستند یا در روابط خانوادگی اختلال ایجاد کرده‌اند، بهتر است از یک مشاور کودک کمک بگیرید تا دلایل عمیق‌تر بررسی و درمان شود.
سخن پایانی:
کودکان برای بیان احساسات‌شان نیاز به آموزش دارند. داد و فریاد یا شکستن وسایل، زبان بی‌کلام نیازهای آن‌هاست. ما به‌عنوان والدین یا مربی باید این زبان را ترجمه و رفتار را هدایت کنیم، نه اینکه آن را صرفاً سرکوب کنیم.
مشاوره تخصصی تربیت کودک:
اگر شما هم درگیر چنین رفتارهایی هستید و نمی‌دانید چگونه برخورد کنید، مشاوره تخصصی می‌تواند راه‌گشا باشد.
مشاور: پراوه طاهری
شماره تماس: ۰۹۱۸۹۲۸۲۶۱۰
اینستاگرام: paraveh.ravankav